Xung quanh công bố dịch cúm trên chim yến tại Ninh Thuận Có dấu hiệu phá hoại thị trường kinh doanh yến sào Việt Nam (BVPL) - Đó là nhận định của rất nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư, nuôi chim yến xung quanh việc tỉnh Ninh Thuận công bố dịch cúm A/H5N1 phát hiện tại cơ sở Thanh Bình (592 đường Thống Nhất, TP.Phan Rang). Vấn đề đặt ra là các cơ quan chức năng chưa thực hiện kỹ lưỡng, thiếu chặt chẽ trong quy trình kiểm tra, xác định mẫu chim bị nhiễm bệnh. Sự việc trở nên nghiêm trọng do một cổ đông của doanh nghiệp nuôi chim yến cung cấp thông tin ra công chúng.

 
Sự bức xúc của người dân đã lên đến “đỉnh điểm” khi tỉnh Ninh Thuận công bố phát hiện virus cúm A/H5N1 tại cơ sở Thanh Bình. Nói là “đỉnh điểm” bởi ngay sau khi công bố dịch, rất nhiều người dân tỏ ra hoang mang trước tin đồn dịch có thể lan tỏa, người tiêu dùng ngừng sử dụng tổ yến (yến sào) để tham khảo thông tin và doanh nghiệp kinh doanh yến sào thì điêu đứng vì thị trường không có giao dịch.
 
Thông tin gây hoang mang
 
Các kết quả xét nghiệm âm tính (không nhiễm virus) từ chim yến tại cơ sở Thanh Bình.
 
Tuy nhiên, thực tế hoàn toàn trái ngược. Chim yến chết được xác định bởi nhiều nguyên nhân (môi trường sống nhà chim chật hẹp, khí hậu miền Trung vào giai đoạn nắng nóng kéo dài...). “Lý do thông tin chim chết ban đầu được cung cấp ra bên ngoài khiến sự việc phức tạp hơn bởi ông Võ Thái Lâm, Nguyên Sáng lập viên Công ty CP Yến Việt, Nguyên Tổng Giám đốc Công ty CP Yến Việt (chủ quản Cơ sở Thanh Bình)” – một đại diện Công ty Yến Việt cho chúng tôi biết.
 
Một trong những nhà khoa học từng có kinh nghiệm nghiên cứu trên 15 năm trong chuyên ngành nuôi chim yến, PGS-TS Nguyễn Khoa Diệu Thu, nguyên Trưởng phòng Công nghệ tế bào động vật - Viện Sinh học Nhiệt đới (thuộc Viện Khoa học - Công nghệ Việt Nam) khẳng định: “Đây là lần đầu tiên trên thế giới phát hiện chim yến nhiễm virus cúm A/H5N1. Tuy nhiên, kết quả này không thuyết phục vì quy trình kiểm nghiệm và công bố dịch trên chim yến vừa qua dường như chưa được tiến hành một cách kỹ lưỡng nhằm đảm bảo tính chính xác. Các kết quả kiểm nghiệm do các đơn vị có chức năng xét nghiệm dường như cũng không được cung cấp kịp thời cho doanh nghiệp.
 
Ở đây, chúng ta không trách cơ quan chức năng thiếu trách nhiệm, bởi đúng là lần đầu tiên trên thế giới gặp phải tình trạng này. Tuy nhiên, thiết nghĩ cơ quan chức năng cần tham khảo ý kiến từ các nhà khoa học trước khi công bố thông tin. Việc tiến hành giám sát phòng chống dịch cũng cần được cẩn trọng xem xét kỹ lưỡng trước khi công bố thành dịch”.
 
Chim yến vẫn sống bình an tại các nhà yến gần cơ sở Thanh Bình, tỉnh Ninh Thuận
 
TS. Dương Văn Ni, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đa dạng sinh học Hòa An (Trường Đại học Cần Thơ) phân tích: Tại các nước, khi xử lý dịch cúm gia cầm, người ta hiểu được sâu xa của cơ chế lây lan, từ đó giải quyết các ổ dịch đúng hướng nhằm bảo vệ ngành chăn nuôi gia cầm. Chỉ riêng chúng ta làm theo một cách hoàn toàn khác là phát hiện ổ dịch thì khoanh bán kính mấy cây số rồi tiêu hủy hết, có những chuồng trại không bị dịch cũng tiêu hủy luôn. Về vấn đề chim yến hiện nay ở Việt Nam, tôi cho rằng cần phải nghiên cứu cụ thể, phải biết chính xác rồi mới quyết định. Tôi tin là không có ai làm như cách mà chúng ta đã từng làm và đang làm là diệt tất tần tật như vậy cả.
 
Ông L.D.H, chuyên gia trong lĩnh vực nuôi chim yến tại Việt Nam, người đang tiến hành nuôi chim yến tại Indonesia cho biết: Ở một số nước như Indonesia, người ta hàng trăm ngàn nhà yến so với vài ngàn nhà yến tại Việt Nam. Tuy nhiên, trải qua mấy lần phát dịch cúm A/H5N1 trên gia cầm nhưng hoàn toàn chưa phát hiện dịch cúm trên chim yến. Bản thân chim yến là loài sinh trưởng tự nhiên, sức đề kháng rất cao và cũng không có môi trường tiếp cận các loại gia cầm để bị nhiễm virus. Loài chim yến chỉ bay đi ăn xa, không dừng đậu tại chỗ và chỉ đi theo đàn. Nếu xảy ra dịch A/H5N1 thực sự, khả năng lan tỏa dịch rất lớn, chim sẽ chết theo đàn chứ không chết lẻ tẻ như tại cơ sở Thanh Bình. 
 
Ông Huỳnh Tấn Phát, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thú y TPHCM nhận định: Số chim yến chết tại cơ sở Thanh Bình là số chim yến tơ, chim yến còn non chết trong khu vực nhà nuôi. Thực tế chưa thống kê được số chim yến trưởng thành chết trong quá trình đi tìm thức ăn bên ngoài. Do đây là chim hoang dã gây nuôi, do đó đến nay vẫn chưa có kết luận khoa học về thời gian nhiễm và nung bệnh, thể hiện triệu chứng bệnh trên chim yến đối với bệnh cúm gia cầm. Trên thế giới đến nay chưa có quốc gia nào công bố thông tin xảy ra bệnh cúm gia cầm trên chim yến, và đối với Việt Nam chúng ta đây cũng là trường hợp đầu tiên được ghi nhận. 
 
Ngoài ra, các nhà khoa học đã nghiên cứu và xác định virus cúm A/H5N1 không thể tồn tại trên tế bào khô. Tổ yến là thành phần tế bào khô, do đó loại virus cúm này không thể tồn tại được trên tổ yến. Khi người sử dụng tổ yến đã qua quá trình làm sạch và nấu chín ở nhiệt độ 100 độ C nên mầm bệnh chắc chắn không thể tồn tại gây hại cho người (virus cúm chỉ tồn tại đến 70 độ C).
 
Vấn đề đáng quan tâm 
 
Khi tiếp cận với lãnh đạo Công ty CP Yến Việt, Tổng Giám đốc Đặng Phạm Minh Loan rất bình tĩnh và thiện chí trả lời báo giới. Theo bà Loan, mặc dù đã được chuẩn bị trước về việc tổn thất tài sản, đối với cán bộ công nhân viên của công ty, đặc biệt là những người quản lý nhà chim, việc phải xử lý đàn chim khỏe (hiện nay hầu như không còn chim bệnh trong đàn chim) là một quyết định vô cùng khó khăn và họ đã phải trải qua những cơn sốc tâm lý khá nặng nề. Đây là loài chim quý, mang lại thu nhập và công ăn việc làm cho rất nhiều công nhân. Đã gắn bó với đàn chim hàng chục năm, mỗi ngày ngắm nhìn chúng bay đi kiếm ăn mỗi sáng sớm và đón chúng bay về mỗi ngày khi chạng vạng tối, đội ngũ nhân viên không ai cầm được nước mắt khi đón nhận quyết định tiêu hủy đàn chim. 
 
“Tuy nhiên, chúng tôi hoàn toàn nhất trí với các cơ quan chức năng về quyết định xử lý đàn chim tại nhà chim Thanh Bình (Phan Rang - Tháp Chàm, Ninh Thuận), mặc dù tình hình chim chết đã chấm dứt và toàn bộ 10 mẫu chim xét nghiệm từ ngày 16/4/2013 đến nay đều cho kết quả âm tính với H5N1. Công ty đã chủ động phối hợp cùng Cơ quan Thú y vùng VI và Chi cục Thú y Ninh Thuận tiến hành các bước cần thiết và làm công tác tiêu độc, khử trùng cho khu vực nhà chim nói trên” – bà Loan khẳng định.
 
Để tìm hiểu kỹ càng thêm, PV Báo BVPL Online đã xuống tận các cơ sở nuôi chim yến tại TP. Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận, khu vực xung quanh cơ sở Thanh Bình và chúng tôi phát hiện hầu hết cơ sở này không có chim nhiễm virus A/H5N1, các kết quả kiểm tra của cơ quan chức năng đều cho kết quả âm tính. “Nếu thực sự có dịch phán tán, chắc chắn vài trăm ngàn chim yến tại khu vực Ninh Thuận đã có thể bị lây nhiễm, số lượng chim chết sẽ tăng chứ không thể giảm như tại cơ sở Thanh Bình” - ông Lê Anh Tuấn, đại diện cơ sở nuôi chim yến tại hẻm 586 đường Thống Nhất, TP. Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận phân tích.
 
Căn cứ vào thực tế hiện nay chưa phát hiện mẫu phân nhiễm virus A/H5N1, các chim yến sống cũng không phát hiện nhiễm virus A/H5N1, dư luận rất mong các cơ quan chức năng tại tỉnh Ninh Thuận kỹ lưỡng kiểm tra lại toàn bộ quy trình xét nghiệm, lấy mẫu, công khai minh bạch kết quả xét nghiệm nhằm đảm bảo tránh rơi vào tình huống “giấu dịch”, nhưng cũng không gây ra thông tin quá sự thật về dịch bệnh. 
 
Cần xác định rõ một số mẫu chim chết nhiễm virus từ đâu mà có ? Quá trình đưa mẫu chim này đi kiểm nghiệm có được niêm phong chặt chẽ hay không? Không loại trừ những cá nhân có ý định muốn phá hoại hoạt động nuôi chim hợp pháp bằng những biện pháp xấu, vô tình gây ra hậu quả nghiêm trọng. Và nếu thực sự có liên quan đến sự phá hoại hoạt động nuôi chim yến, gián tiếp gây tổn hại đến uy tín thương hiệu cộng đồng doanh nghiệp trên thị trường, thiết nghĩ đã đến lúc cơ quan công an vào cuộc để điều tra xử lý đúng người, đúng tội.

Ninh Thuận: Nhiều “khuất tất” xung quanh việc công bố dịch yến
Nguồn: http://congluan.vn/Item/VN/Dieutra/2013 ... 522912CFA/

Chưa đầy 1 tuần lễ sau sự kiện tỉnh Ninh Thuận công bố dịch cúm A/H5N1 tại cơ sở Thanh Bình (số 592 đường Thống Nhất, TP.Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận) của Công ty CP Yến Việt, thị trường yến sào trong nước đã gặp nhiều rúng động. Hầu như tất cả giao dịch mua bán yến sào đều ngưng trệ, người nuôi chim yến lo lắng, người tiêu dùng hoang mang và các doanh nghiệp nước ngoài đang nhập khẩu mặt hàng yến sào từ Việt Nam cũng chờ đợi thông tin chính thức. PV Báo Nhà báo và Công luận đã tiến hành điều tra thực tế sự việc đang diễn ra tại tỉnh Ninh Thuận, phát hiện nhiều yếu tố “bất ngờ” và sự thiếu minh bạch xung quanh câu chuyện dịch cúm trên chim yến.



Công bố dịch dựa trên kết quả xét nghiệm “mờ mịt” ???

Truy tìm thông tin từ các trang web quốc tế và nguồn dữ liệu do một số nhà khoa học sinh học Việt Nam cung cấp, đến thời điểm hiện nay, việc phát hiện chim yến tại Ninh Thuận có nhiễm virus cúm A/H5N1 là trường hợp đầu tiên trên thế giới. Thông tin này trở nên “nóng sốt” bởi lẽ mọi người lo lắng và việc công bố dịch chính thức từ cơ quan quản lý Nhà nước. Vấn đề là khi tìm hiểu kỹ lại thông tin, chúng tôi phát hiện ra khá nhiều chi tiết đáng để cộng đồng lưu tâm.

Các kết quả xét nghiệm âm tính (không nhiễm virus) từ chim yến tại cơ sở Thanh Bình.

Thứ nhất, cho đến thời điểm hiện nay, ngay chính doanh nghiệp là Công ty CP Yến Việt (đơn vị chủ quản cơ sở nuôi chim yến Thanh Bình) không hề có trong tay các văn bản pháp lý kiểm nghiệm chim yến nhiễm virus cúm A/H5N1, tất cả thông tin chim yến nhiễm bệnh đều được thông tin “miệng” từ các cơ quan chức năng thuộc tỉnh Ninh Thuận. Trong khi, theo PGS-TS Nguyễn Khoa Diệu Thu, nguyên Trưởng phòng Công nghệ tế bào động vật - Viện Sinh học Nhiệt đới (thuộc Viện Khoa học - Công nghệ Việt Nam) phân tích: “Quy trình kiểm nghiệm và công bố dịch trên chim yến phải được thực hiện hết sức nghiêm túc, kỹ lưỡng nhằm đảm bảo tính chính xác. Các kết quả kiểm nghiệm phải được ký ban hành bởi cơ quan có chức năng, thẩm quyền xét nghiệm, đầy đủ thông số khoa học và biện pháp thực hiện xét nghiệm. Đặc biệt, các mẫu chim yến được kiểm phải được các bên ký xác nhận niêm phong mẫu vật. Không thể công bố dịch dựa trên các quy trình thiếu chặt chẽ, nguồn mẫu xét nghiệm chưa rõ ràng”.

Trả lời về thông tin liên quan đến các kết quả xét nghiệm, bà Đặng Phạm Minh Loan, Tổng Giám Đốc Công ty CP Yến Việt khẳng định: Nhà chim Thanh Bình là một trong những tài sản lớn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc xử lý đàn chim sẽ không ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của chúng tôi. Chúng tôi rất tin tưởng vào cơ quan chức năng tại tỉnh Ninh Thuận, nhất trí với các quyết định xử lý đàn chim tại nhà chim Thanh Bình”. Tuy nhiên, khi PV cần xem các Biên Bản lấy mẫu vật kiểm nghiệm, Phiếu kết quả kiểm nghiệm và các văn bản pháp lý của cơ quan chức năng, thì đại diện Công ty CP Yến Việt thành thật chia sẻ: “Đến nay Công ty chỉ được nghe công bố thông tin trong các buổi họp. Chúng em hoàn toàn không có văn bản pháp lý nào để cung cấp cho báo chí vì các cơ quan chức năng đang lưu giữ”. Hiện tại, được biết phía Công ty CP Yến Việt chỉ lưu giữ các Phiếu trả lời Kết quả xét nghiệm xác định chim yến “âm tính” với virus A/H5N1 (không nhiễm bệnh - PV) từ Phân Viện Thú y Miền Trung và Cơ quan Thú y Vùng 6.

Các nhà yến lân cận không phát hiện nhiễm bệnh

Một điểm đáng lưu ý là khi PV Báo NB&CL xâm nhập khu vực đường Thống Nhất, phường Đạo Long, TP.Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận để tìm hiểu các nhà nuôi chim yến lân cận cơ sở Thanh Bình thì nhận được thông tin khả quan: Các cơ quan chức năng đã nhiều lần tiến hành lấy mẫu tại các nhà yến khác và kết quả xét nghiệm đều không phát hiện chim yến nhiễm virus A/H5N1. Theo anh Lê Anh Tuấn, một hộ nuôi yến tại hẻm 586 đường Thống Nhất cho biết: Mình bức xúc lắm vì mình thấp cổ bé họng nên không dám nói. Cơ quan chức năng người ta làm, mình là dân thường thì mình đâu dám nói. Nếu là dịch bệnh thực sự thì chắc cả khu vực xóm này đã bị lây nhiễm rồi bởi vì xung quanh đây rất nhiều nhà nuôi chim yến sát nhau. Hiện tại, xung quanh không có chết con chim nào cả, chính quyền ở đây cũng đến kiểm tra tại nhiều cơ sở và hầu hết đều không có chim chết.


Ông Văn Công Đồng, cư dân ngụ tại nhà 590 Thống Nhất, TP. Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận - liền kề cơ sở nuôi chim yến Thanh Bình.

Đại diện gia đình khác, hộ nuôi chim yến tại số 586/2 Thống Nhất khẳng định: Trước đây khi chưa có thông báo dịch xảy ra thì lác đác cũng có chim chết trên mái nhà, đây là việc hoàn toàn bình thường vì đàn chim hàng trăm ngàn con cũng phải có con già, con bệnh, con chết. Riêng sự việc lần này, Cơ quan Thú y Vùng 6 đã kiểm tra nhiều hộ nuôi chim yến lân cận cơ sở Thanh Bình nhưng không hề phát hiện chim nào bị nhiễm bệnh. Ông Tín Nghĩa, Chủ cơ sở Tín Nghĩa chuyên về thiết bị nhà chim yến (số 412 Thống Nhất, TP. Phan Rang) khẳng định: Trong rất nhiều năm làm nghề tư vấn kỹ thuật lắp đặt, xây dựng nhà nuôi chim yến thì đây là lần đầu tiên tôi nghe thông tin chim yến nhiễm virus cúm A/H5N1, tôi hơi ngạc nhiên và chưa thuyết phục trước thông tin này.

Đặc biệt, ông Văn Công Đồng, 87 tuổi, ngụ tại số nhà 590 Thống Nhất, giáp cạnh cơ sở Thanh Bình khẳng định: Trong suốt thời gian qua, trên mái nhà ông không hề có xác chim yến chết. Mọi sinh hoạt của gia đình ông diễn ra bình thường cho đến thời điểm nghe công bố dịch. “Chỉ tội nhất là người ta giết rất nhiều chim yến, bỏ vào trong các bao lớn và đem đi tiêu hủy, trông thật đau đớn” - ông Đồng buồn chia sẻ.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Xuân Bình, Giám đốc Cơ quan Thú y Vùng 6 khẳng định: Chúng tôi đã làm đúng trách nhiệm về xét nghiệm mẫu chim nhiễm bệnh khi mang về đến Cơ quan Thú y Vùng 6. Tuy nhiên, ông Bình cũng chia sẻ, thực tế việc phát hiện chim yến nhiễm virus A/H5N1 là quá mới. Khi PV đặt câu hỏi về việc có khả năng nào “gây bệnh nhân tạo” cho chim yến nhiễm virus A/H5N1 hay không, thì ông Bình chia sẻ: Về mặt thực tiễn, khả năng gây bệnh nhân tạo cho chim yến nhiễm virus là có thể. Trong nghiên cứu khoa học và giảng dạy thực nghiệm, người ta vẫn thường tạo ra các chủng bệnh lý nhằm giúp sinh viên, người nghiên cứu khoa học triển khai xử lý thực nghiệm. Đồng quan điểm với ông Bình, PGS-TS Nguyễn Khoa Diệu Thu bức xúc: Với kinh nghiệm hơn hàng chục năm nghiên cứu chuyên về chim yến, tôi nghi ngờ khả năng chim yến nhiễm virus A/H5N1. Đề nghị các cơ quan chức năng cần nghiêm túc kiểm tra kỹ quy trình lấy mẫu, xét nghiệm, đảm bảo tính khách quan, chính xác và trung thực. Mỗi thông tin công bố liên quan đến dịch bệnh cần phải được thận trọng xem xét kỹ lưỡng trên mọi phương diện, kể cả thực tế nếu có phát hiện và thấy một vài mẫu chim chết nhiễm virus A/H5N1 thì cũng phải có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi vội vàng công bố dịch bệnh.

Phát hiện tranh chấp nội bộ tại Công ty CP Yến Việt

Trong quá trình điều tra thông tin về diễn biến xảy ra tại các nhà nuôi chim yến tỉnh Ninh Thuận, chúng tôi phát hiện “tình tiết” mới xung quanh quá trình quản lý điều hành Công ty CP Yến Việt. Cụ thể, Công ty trước đây được sáng lập và điều hành bởi ông Võ Thái Lâm, tuy nhiên những năm gần đây, do quản lý yếu kém và vi phạm một số nguyên tắc về tài chính, ông Lâm đã không còn nắm quyền kiểm soát và điều hành Công ty. Đại diện Quỹ Đầu tư Vinacapital và các cổ đông khác hiện giữ cổ phần chi phối (tỷ lệ 67%) tại doanh nghiệp này. Tuy vẫn giữ một số cổ phần ít hơn tại Công ty CP Yến Việt, song ông Võ Thái Lâm lại “xuất hiện” trên thị trường với tư cách đại diện Công ty TNHH Yến Sào Thăng Long (Dragonnest) - một doanh nghiệp đang cạnh tranh trực tiếp với Công ty CP Yến Việt.

Ngoài ra, rất nhiều chi tiết đáng chú ý khác như thời điểm phát hiện ra chim yến chết hàng loạt tại cơ sở Thanh Bình cũng là thời điểm ông Võ Thái Lâm ra vào khu vực nhà nuôi chim yến. “Chính ông Lâm và người thân đã tự lấy mẫu chim yến chết đi kiểm nghiệm và không trả kết quả xét nghiệm về công ty. Thực tế là đến thời điểm hiện nay, tất cả mẫu chim sống, mẫu phân được các cơ quan chức năng kiểm nghiệm kỹ lưỡng đều cho kết quả âm tính, không phát hiện virus A/H5N1. Các mẫu chim từ sau khi công bố có dịch, sau khi Công ty không cho phép ông Lâm vào nhà yến cũng không nhiễm bệnh” - đại diện Công ty CP Yến Việt chia sẻ.

Theo ông Lê Danh Hoàng, chủ một doanh nghiệp chuyên nuôi chim yến tại TPHCM, khẳng định: Trong trường hợp có dịch bệnh, chắc chắn các mẫu phân chim cũng nhiễm virus. Nếu chỉ có một số con chim chết nhiễm bệnh (chim sống không nhiễm bệnh), mà việc kiểm soát quy trình xét nghiệm dịch bệnh chưa chặt chẽ thì mọi người có quyền nghi ngờ tính xác thực của chim nhiễm bệnh. “Hiện nay, có rất nhiều cách tạo ra cái chết hàng loạt của chim yến. Rất mong cơ quan chức năng kiểm tra chặt chẽ, kể cả việc đề nghị cơ quan công an vào cuộc điều tra có hay không khả năng phá hoại, cạnh tranh không lành mạnh lẫn nhau. Đây là sự việc nghiêm trọng vì nó liên quan đến cả ngành công nghiệp nuôi chim yến và khai thác sản phẩm từ yến, đảm bảo thương hiệu yến sào Việt Nam trên thị trường thế giới” - ông Danh Hoàng phân tích.

Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm hiểu thông tin liên quan đến sự việc này và cung cấp cho bạn đọc trong các bài viết sắp tới.

Tổ chim yến (yến sào) miễn nhiễm với virus A/H5N1

Hiện nay trên thế giới, do điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng, sản phẩm yến sào Việt Nam đang được đánh giá chất lượng hàng đầu thế giới. Yến sào cũng hoàn toàn miễn nhiễm với virus A/H5N1. Trên thương trường, sản phẩm yến sào từ nước ta luôn có giá thành cao hơn sản phẩm cùng loại tại các quốc gia như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia... Hàng năm, doanh nghiệp Việt đã tiến hành xuất khẩu mặt hàng yến sào ra hàng loạt quốc gia trên thế giới, góp phần thu nhiều ngoại tệ và nộp ngân sách Nhà nước. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần bảo vệ uy tín thương hiệu yến sào Việt Nam và xử lý đúng mực trong công tác phòng chống dịch bệnh.

Tường Minh